Odyssee

Lekker provoceren

Dat dachten wij toen we Adélka uitnodigden voor onze training. Wij zijn een groep eigenwijze trainers die met veel ervaring trainingen voor ondernemingsraden organiseren. Zie onze website. We hebben veel ervaring als het gaat om training, advisering en coaching. Maar eerlijk is eerlijk: Adélka wist daar nog leuke zaken aan toe te voegen. Ze hield zich met speels gemak staande in de groep. En ze bleek een geweldige provocatieve coach en persoonlijkheid.  Ze leerde ons hoe je met humor en warmte mensen in beweging te zetten. Mensen te laten nadenken. Het werken met ondernemingsraden is nogal serieus en kan een lichte toon goed gebruiken. Maar ook in ons eigen team kwamen interessante zaken naar boven die we lang genegeerd hadden.

We gaan die Adélka nog lang gebruiken!

Jeffrey Wijnberg - Wijnberg & Wijnberg

Als fanatieke beoefenaar/docent provocatieve therapie is het geweldig om mee te maken wanneer een collega dezelfde passie deelt. Zo iemand is Adelka Vendl. Haar boek met provocatieve titel ‘U lijkt me een vrij hopeloos geval” was een uitgave om jaloers op te zijn. In de herziene druk waar ze een aantal hoofdstukken heeft herschreven gaat Adelka nog verder op zoek naar wat de provocatieve stijl zo uniek maakt; en nog belangrijker: wat de bewezen effecten zijn van deze vorm van coaching en therapie. Het is een belangrijke bijdrage omdat de provocatieve stijl het nodig heeft om bij een nog bredere groep van professionals geaccepteerd te worden. ‘Evidence based’ is nu eenmaal de eis van deze tijd; en Adelka probeert op de vraag ‘wat maakt de provocatieve stijl zo effectief’ een adequaat antwoord te vinden. Aanstekelijk is vooral de nieuwsgierigheid die de schrijfster aan de dag legt. En met dit nieuwe boek wordt duidelijk dat de hele club van geestelijke hulpverlening niet meer om de provocatieve stijl heen kan. Samen met Jaap Hollander heb ik de basis gelegd om de provocatieve stijl leerbaar te maken. Adelka Vendl draagt hier voor een belangrijk deel aan bij.

Jeffrey Wijnberg

Bert van Dijk - The Leary academy

Bert van Dijk,
Eigenaar van opleidingsinstituut ‘The Leary academy’. Succes Auteur en oprichter van de NOBTRA, vakvereniging voor Trainers

Ik las dit boek voor de tweede keer, net voordat ik een training ging geven. Het is echt waar: mijn training liep lekkerder, soepeler, dan anders. Ik was - alleen al door het lezen van dit boek - net een beetje plageriger, onbevangener en grappiger. Dat zijn drie van de vele kenmerken van provocatief coachen, die het tot zo'n leuke en effectieve aanpak maken.

Wat opvalt ten opzichte van de eerste druk is de wetenschappelijke onderbouwing. Door relevant wetenschappelijk onderzoek in heel toegankelijke taal op te sommen in een apart hoofdstuk aan het begin van het boek, heb ik als lezer een sterke basis om de voorbeelden en werkvormen te begrijpen en accepteren. Dat wordt nog versterkt door de interviews met zeer ervaren vakgenoten die daar nog een diepere laag aan toevoegen en een apart hoofdstuk over humor.

Dat betekent niet dat je alleen door het lezen van dit boek een provocatieve coach bent. Ik heb les gehad van Adélka en ken haar wat langer als collega. En aangezien zij van nature doet wat ze in het boek schrijft (ze is authentiek liefdevol in haar plagerijen, ze drijft net zo makkelijk de spot met zichzelf als met jou en ze is wars van geijkte coachtaal), leer je al door met haar om te gaan. En over de term liefdevol: het vermogen hebben om van al je cliënten te houden, is cruciaal als je ze gaat plagen, er een schep bovenop gaat doen en ze onderbreekt midden in een voor hem of haar belangrijk betoog. Dan ontstaat het verschil tussen sarcasme en liefdevol plagen en sarren, waardoor ze zelf een (vaak onverwachte) uitweg zoeken uit hun problemen.

Adélka maakt duidelijk dat provocatief coachen geen methode is die je geïsoleerd toepast.Je kunt provocatief zijn binnen je bekende, favoriete methodes. Sterker nog, ze heeft de link met diverse modellen expliciet beschreven.

Een bijzondere opmerking nog over de illustraties. Steeds weer dezelfde tekening van een coach met haar cliënt. Met daarboven een typische provocatieve uitspraak (zoals de ijzersterke titel van het boek). Ik vind die illustraties vergelijkbaar met Loesje: de kracht van eenvoud.

Nu moet ik nog een kritische noot toevoegen. Dat hoor je te doen als goede recensent. En dat doe ik niet. Ik vind dit namelijk een van de beste boeken over mijn vak die ik gelezen heb.

Grietje Looijestijn - HR officer KLM

" U lijkt me een vrij hopeloos geval"...
Een prikkelende titel voor een coach boek, waarmee mijn interesse direct werd gewekt. Geheel terecht blijkt achteraf. Dit boek, wat uitgebreid ingaat op allerlei aspecten vwb provocatief coachen (wat provocatief coachen is en wat niet, wanneer en hoe te gebruiken en wanneer niet, wat moet een provocatieve coach juist wel en niet doen) leest heel gemakkelijk en blijft prikkelen. De vele korte en herkenbare praktijkvoorbeelden zijn hier zeker debet aan. Wat verder een pluspunt is, is dat alle hoofdstukken in het boek door elkaar, of op zich, ook goed te lezen zijn. Zou je bijv. meer willen weten over de wetenschappelijke inzichten (heel praktisch en helder beschreven), of over hoe je provocatief coachen kunt integreren met bijv. de Roos van Leary, zou je alleen dat hoofdstuk kunnen lezen. Daardoor leent dit boek zich ook heel goed voor korte leesmomenten.Grietje Looijestijn

Volgens Adelka zijn humor, liefde en uitdaging de drie hoofdelementen van provocatief coachen en dat is goed terug te zien in dit boek: Humor in de voorbeelden en tekeningen, het is duidelijk met liefde geschreven en daagt zeker uit om in de praktijk mee aan de slag te gaan.

Niet alleen voor coaches en andere zorgverleners maar ook voor ouders met opgroeiende kinderen is dit boek zeker een aanrader.

Grietje Looijestijn, HR officer KLM

Vincent van der Heijden - 3b3advies

Als collega arbeids- en organisatiepsycholoog en net als Adélka, ‘opgevoed’ en opgeleid in de wetenschappelijke fundamenten van de psychologie, ben ook ik geïnteresseerd in het ‘evidence-based’ karakter van het provocatieve gedachtegoed. Met een voorliefde voor modellen en theorieën over succesvol gedrag en gedragsontwikkeling in organisaties, keek ik daar natuurlijk al reikhalzend naar uit. Dit nadat ik de ‘misverstanden en feiten’ over provocatief coachen uit de eerste uitgave al met veel plezier tot mij had genomen en de gepresenteerde inzichten en technieken inmiddels ook regelmatig toepas in het werken met coachees.

Het mooie van deze bijgewerkte versie is dat er, door aan te sluiten bij bestaande inzichten, bijvoorbeeld rondom de kracht van ‘doelen stellen’, het belang van ‘autonomie’ en de, zelfs op hormonaal niveau, positieve effecten van ‘humor’, een samenhangend beeld ontstaat van de impact die de provocatieve aanpak op mensen kan hebben. ‘Kan’ hebben inderdaad, omdat, hoe spijtig wellicht ook, het niet de haarlemmerolie is die wij met z’n allen wensen. Zo realistisch en relativerend is de auteur dan ook wel weer.

Daar schuilt voor mij ook de kracht in het provocatief werken: door met je coachees eerst, door middel van de basiselementen humor, liefde en uitdaging, de extremen te verkennen – in gedachtes, gevoelens, in gedrag – ontstaan realistisch en reële inzichten die het fundament vormen voor de gewenste gedragsontwikkeling, dan wel voor de acceptatie van de situatie zoals die is.

Vincent van der Heijden, Registerpsycholoog NIP/A&O, assessmentpsycholoog, (loopbaan)coach & trainer. Eigenaar 3b3advies en als coach verbonden aan Lemon Grass Coaching.

Janneke Schenning - Schouten & Nelissen

Wie zegt dat diepgang en humor niet samen kunnen gaan? Ik ken Adélka al jaren en tijdens haar afstudeerstage viel haar prikkelende werkwijze al op. Toen wisten we nog niet dat het om 'provocatief coachen' ging. Vele jaren later, heeft zij deze techniek tot ware kunst verheven. In dit boek laat Adélka zien dat plagen en uitdagen coaching vrijer maakt en cliënten krachtiger. Met een praktisch stappenplan naast een stevige wetenschappelijke basis is dit boek een zeer waardevolle aanvulling in de coaching literatuur!

Janneke Schenning
Directeur Kennis en Innovatie, Schouten & Nelissen

Tim Theeboom - University of Amsterdam

De ervaringsdeskundigen zijn het er al tijden over eens; de provocatieve benadering heeft positieve effecten voor zowel de cliënt als de coach. In deze herziene versie wordt niet alleen helder uitgelegd wat provocatief coachen wel en niet is, maar wordt tevens op heldere wijze uiteengezet hoe we de inzichten uit de praktijk kunnen koppelen aan breed gedragen en (wetenschappelijk) onderzochte psychologische theorieën. Hiermee levert Adélka een waardevolle bijdrage aan het coachingsveld. Coaches en aspirant coaches krijgen inzicht in de werkzame ingrediënten van hun provocatieve interventies ("waarom werkt het eigenlijk?"). Onderzoekers krijgen belangrijke theoretische fundamenten aangereikt waarop zij in toekomstig onderzoek voort kunnen bouwen.

Dhr. dr. T. Theeboom
Assistant Professor
University of Amsterdam - Department of Work and Organizational Psychology

Jitske Kramer - Corporate Antropoloog

Drs. Jitske Kramer (1973) is corporate antropoloog. Spreker. Chief van de Academie voor Organisatiecultuur en auteur van de bestseller deep democracy en mede auteur van het prijswinnende boek De Corporate Tribe

Adélka Vendl laat je definitief anders kijken naar hoe je kunt coachen. Zij boort de wijsheid en het potentieel van haar cliënten aan door juist eens niet wijs te zijn. Of achteloos te vragen: Maar wat is het probleem dan? Verfrissend, nieuwe paden in je brein en humor.

Saskia Jansen - Beleidsadviseur Politieacademie

“Niet voor watjes, werkt tegen zelfsabotage, en: je moet wel kunnen luisteren terwijl je spreekt”! Een serieuze en degelijk uitgewerkte oproep om provocatief te gaan coachen. Om er achter te komen wat Adelka bedoelt met provocatief, mag je tientallen échte gesprekken ‘bijwonen’. Je zult ervaren wat humor kan betekenen in onaangename situaties. De vraag is welk aandeel groter is bij Adelka: haar lef of haar humor? Tegen de achtergrond van ‘problemen’, is de luchtige maar directe schrijfstijl heel gewaagd en verfrissend. Het vermijden van slachtofferschap, en onvoorspelbaar durven zijn, geven blijk van een zeer groot basisvertrouwen in ieder mens. Een prachtig boek voor iedereen die met mensen werkt.

Titia van der Ploeg - Bureau 5 voor 9

Vertrouwen is een van mijn kernwaarden, en daar koppel ik graag veiligheid aan. Maar twee andere waarden uit mijn top 5 zijn avontuur en speelsheid. Provocatieve coaching zorgt voor avontuur, want als coach noch als coachee weet je wat je te wachten staat. Er is ruimte genoeg voor speelsheid, met overdrijvingen en absurde vergelijkingen. Maar hoe staat het met veiligheid en vertrouwen?

Het herziene boek van Adelka Vendl laat zien dat dat juist enorm belangrijk is. Provocatie krijgt een betekenis waarin geen plaats is voor kwetsen en beledigen. Natuurlijk kun je als provocatieve coach de ander raken, maar dan meer in de zin van beroeren. Er mag gehuild worden, maar ook gelachen. En het is nog wetenschappelijk te verantwoorden ook. Deze toevoeging en de interviews met de grote experts uit het vakgebied maken dit boek inhoudelijk zeer de moeite waard.

Humor, liefde en uitdaging vormen de centrale begrippen van provocatieve coaching. Het boek staat vol praktijkvoorbeelden die inzichtelijk maken hoe je dit vorm kan geven. Er is ook uitleg bij van het effect van handelen en er is aandacht voor mogelijke bezwaren om dit aan te pakken. En dat is handig, want het inspireert en motiveert om provocatieve technieken toe te passen. Een handige kapstok zijn de vijf essentiële pijlers met prikkelende namen als: ‘er een schep bovenop doen’ en ‘kunnen kietelen en weerstand kunnen verdragen (blijven drukken)’.

Adèlka heeft een prettige manier van schrijven, en ze is er in geslaagd een boek te maken dat zowel achtergrondinformatie geeft als praktische tips om als provocatief coach of trainer aan de slag wil gaan. Aanrader!

Titia van der Ploeg
Spreker, auteur, mastertrainer NOBTRA/trainer van het jaar 24/2015 en eigenaar Bureau 5 voor 9, www.5voor9.com

René Cornelissen - Jobcoach

Het coaching boek “u lijkt me een vrij hopeloos geval” was al een leuk boek om te lezen, nu echter is het een makkelijk leuk boek om te lezen. Wel gebied de eerlijkheid me te zeggen dat ik de start (aanbeveling) ietwat hautain vond. Uitspraken als “dat de hele club van geestelijke hulpverlening niet meer om de provocatieve stijl heen kan”, en “heb ik samen de basis gelegd om de provocatieve stijl leerbaar te maken” doen mijns inziens geen recht aan die hulpverlener die met zijn/haar eigen wijze en overtuiging een andere manier van coaching gebruikt met als doel, zoals eenieder, hulp te bieden aan hen die het nodig heeft.

Een voorwoord derhalve waar ik met genoegen de link lees naar “dit moment/deze tijd”. Een start waarbij je getriggerd wordt om te gaan lezen, en je nieuwsgierigheid geprikkeld raakt door aansprekende termen als overbehandeling, hulpverleningsverslaving, geldverspilling, maar ook een item als jeugdhulpverlening maakt dat het je pakt als een boek/methode van nu.

Hoofdstuk 3, wetenschappelijke inzichten, geeft in tegenstelling van de eerdere uitgave een prima verwijzing naar andere succesvolle methodes. Dit in combinatie met het aanhalen van “moderne” vakgenoten (met alle respect voor de oude rotten). Een en ander oogt meer bij de tijd, aangezien er vele verwijzingen nu zijn uit recente onderzoeken (periode 2010/2016), en minder storende, want zijn voor mij remmende factoren, Engelse quotes. Het maakt een verschil tussen inhoud die sterk is door de voorbeelden, en leesbaarheid, die lastig is door de voornoemde quotes. Al met al ervaar ik de nieuwe versie als meer invoelend, geschreven in het hier en nu, en beleef ik het meer vanuit de coach en minder vanuit Adélka. De persoonlijke beleving van de auteur blijft aanwezig, maar als coach identificeer ik me meer aan de methodiek. En dat lijkt me ook de bedoeling. Ik zou dan ook willen stellen “missie geslaagd”.

Hoofdstuk 4, het gebruik van humor in coaching en therapie, was en is een heerlijk hoofdstuk om te lezen. Jammer wederom de buitenlandse zinnen en beeltenissen. Maar de wijze waarop het effect van humor wetenschappelijk wordt onderbouwd, maakt dat je wel fan moet worden van deze vorm van coaching. De link tussen provocatieve en positieve psychologie is er een om in te lijsten. Net zoals ik de opmerking dat provocatieve psychologie een beïnvloeding methode is, een opmerking/constatering die staat voor datgene deze vorm van coaching beoogd. Ook de vele uiteenzettingen van humor in bijvoorbeeld bedrijfsleven, op de werkvloer, de lichamelijke effecten en gevolgen van humor maken dit hoofdstuk tot een eyeopener (nu ga ook ik me te buiten aan een Engelse quote, haha, humor). Al met al een hoofdstuk wat je leest met een lach op je gezicht, lol in je hart, en plezier in de geest.

Samenvattend. Ik heb duidelijk een verandering gelezen, en bemerkt bij mezelf, bij het lezen van deze versie van “u lijkt me een vrij hopeloos geval”. Het leest meer bij de tijd, en minder vanuit de auteur. Wat uiteraard niet impliceert Adélka dat jij niet “bij de tijd bent”. Mijn mening in deze is dat de beginnende/aankomende provocatieve coach zich, meer dan in de vorige versie, herkend in de methode die hij/zij zich eigen wil maken.

Een verbeterde uitgave van een goed boek derhalve.

Richard van de Velde - jongerencoach en docentcoach

Na de driedaagse training over Provocatief coachen van Adèlka te hebben gevolgd en om die reden ook de eerste versie van haar boek te hebben gelezen, begon ik met veel verwachting aan de tweede editie. In de aankondiging stond dat er met name meer wetenschappelijke onderbouwing was opgenomen. Ik stond daar vooraf wat ambivalent tegenover; voor mij heeft de provocatieve coaching dat niet nodig; het werkt, dus is het goed. Aan de andere kant merk ik vaak in gesprekken met vakgenoten, docenten en anderen dat ik eigenlijk niet goed kan aangeven hoe het dan komt dat het zo goed werkt. Deze tweede versie voorziet daar ruimschoots in en geeft mij het vertrouwen dat ik vanaf nu de criticasters, die provocatieve coaching een voorbijgaande trend, niet serieus te nemen, ronduit bedenkelijk of zelfs gevaarlijk vinden, met de nodige wetenschappelijk onderbouwde argumenten om  de oren kan slaan. Ik kan niet wachten tot zich er één aandient! Aan de andere kant zei een gewaardeerde trainer (hij heeft een evidence based programma ontwikkeld) mij ooit: “Een evidence based programma kan compleet worden verknald door een slechte trainer en een programma wat aan alle kanten rammelt, uitgevoerd door een goede trainer, kan juist veel effect hebben. Ik denk dat dat voor provocatieve coaching net zo geldt.

Enige minpunt van het boek is het hoofdstuk waar ook de humor wetenschappelijk wordt ontleed. Een heel hoofdstuk over humor, dat wordt lachen dacht ik vooraf. Na een paar paragrafen theorie over humor, was de glimlach wel van mijn  gezicht verdwenen. Humor is blijkbaar een serieuze zaak en een heel peloton aan gewaardeerde deskundigen wordt aangevoerd om de (aanstaande) provocatieve coach hiervan te overtuigen. Carl Jacob Burckhardt (Zwitsers diplomaat en historicus, 1891-1974) wist het op de volgende wijze te verwoorden: “De echte humor, de menselijke, is iets dat alleen bij zeer ernstige mensen voorkomt, wijze mensen, vrij van alle fanatisme”. Hij kan daarmee niet gedoeld hebben op provocatieve coaches, maar ik ga er maar vanuit dat hij het niet erg zou hebben gevonden, dat ik dat nu wel doe.

Wat ik een sterk punt vind in het boek is de opmerking dat we in feite allemaal worstelen met aardig gevonden willen worden als coach, versus resultaat behalen. Natuurlijk zullen de meesten beweren voor resultaat te gaan, maar willen we niet stiekem eigenlijk allemaal aardig gevonden worden? Het risico durven nemen om niet aardig gevonden te worden, maakt dat provocatieve coaching niet voor iedereen is weggelegd. Het is, in mijn ogen, voor elke professional, maar zeker voor een provocatieve coach belangrijk zoveel mogelijk vrij te zijn van ‘ego denken’ en vooral te focussen op resultaat.

Erg fijn is ook het hoofdstuk waarin Adélka andere modellen en theorieën combineert met onder andere de Roos van Leary, kernkwaliteiten en RET. Niet geheel toevallig denk ik, dat ik die zelf vaak ook gebruik en Adélka laat zien hoe ik die nu nog beter kan combineren met provocatief coachen.

Rebecca Klaassen - psychiatrisch verpleegkundige en NLP mastercoach i.o.

De herschreven hoofdstukken met de daarin verwerkte onderzoeken en vergelijkingen met de reguliere zorg maakt de verschillen en effectiviteit zichtbaar van provocatief coachen.

Het biedt de lezer een meer evidence based manier van coachen. Het boek bereikt een, zo mogelijk, breder publiek. Het zal mogelijk meer ingezet worden door coaches en therapeuten omdat er onderzoek naar gedaan is en dus bewezen effectief. Daar is nog steeds behoefte aan.

Het is op een uitnodigende, bruikbare manier geschreven en makkelijk leesbaar in tegenstelling tot vele andere boeken waarin onderzoeken staan beschreven. Deze zijn vaak saai en moeilijk leesbaar.

Ik heb in mijn coachingen een klein gedeelte van het P.C. toegepast.
Ik vond het erg leuk om te doen. Ook een behoorlijke uitdaging omdat het tegengesteld is van wat ik leer in de opleiding hoe een coach behoord te zijn.
Ook bij mijn cliënt leverde dit wat verwarring op vanwege het onverwachte en een andere manier van coachen.
Het maakte wel dat mijn cliënt direct in de actie sprong en verandering inzette. We hebben veel gelachen. Dat maakte het een zeer ontspannende sessie.
Erg leuk om te doen en wil me deze manier van coachen zeker meer eigen maken.

Rebecca Klaassen

Lies Van Nuffelen - Provocatief coach Foert

Twee jaar terug las ik met veel plezier (letterlijk!) Adélka’s boek ‘U lijkt me een vrij hopeloos geval’. Het heeft er mee voor gezorgd dat ik als Vlaamse terecht kwam in de jaaropleiding Provocatief Coachen. Het boek geeft een helder beeld van hoe provocatief coachen er in de praktijk uitziet. Vooral de voorbeelden vanuit casussen zijn zeer helpend en inspirerend, des te meer omdat het provocatieve hier in Vlaanderen nagenoeg onbekend is.

In de hernieuwde uitgave van het boek gaat Adélka op zoek naar materiaal om haar geliefde methodiek wetenschappelijk te onderbouwen en bekijkt ze hoe andere coachingsmethoden in verbinding staan met die van de provocatieve insteek.

De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik niet echt zat te wachten op een ‘evidence based’ onderzoek rond de effecten van provocatief coachen. Nu bijna afgestudeerd in het tweede opleidingsjaar bij Hollander en Wijnberg heb ik zelf immers de heilzame werking van het provocatief werken aan de lijven ondervonden. Toch heb ik – eerst met nieuwsgierigheid en nadien met verbazing - de herwerkte hoofdstukken en de tweede uitgave met plezier teruggelezen. Nog meer dan in haar eerste versie slaagt Adélka erin om op een zeer duidelijke manier het pure mechanisme en de effecten van het provocatief coachen in een breder kader te plaatsen. Voor ons, de terughoudende Vlamingen, die vaak weinig geloof hechten aan wat ze daar in het verre Holland weer verzonnen hebben, worden de criticasters met dit boek met de glimlach de mond gesnoerd; provocatief coachen werkt!

Zelf ben ik bijna twintig jaar actief in de hulpverlening. Geregeld slaan overheid en beleid ons met de  nieuwste methodieken rond de oren om op een andere – al dan niet betere – manier met mensen om te gaan. Meer dan eens gaat het om beproefde methodes, die vanuit Nederland komen overwaaien, waardoor dan soms smalend gezegd wordt “dat de Nederlanders ons altijd jaren voor zijn”. Maar het klopt! We lopen weer achter. De vaststelling dat provocatief coachen als methode in Vlaanderen nog maar weinig vaste bodem heeft gevonden, maakt Adélka’s boek verplichte literatuur voor iedereen, die zichzelf coach of begeleider wil noemen. Evenzeer is het een handleiding voor iedereen, die met mensen werkt… voor iederéén dus. Van leerkrachten tot bedrijfsleiders, van dokters tot opvoeders, …

We mogen dan wat trager zijn dan de gemiddelde Nederlander, ik ben ervan overtuigd dat Vlaanderen klaar is voor de provocatieve methode. Het boek ‘U lijkt me een vrij hopeloos geval’ levert hiertoe een bijdrage van onmiskenbare waarde.

Lies Van Nuffelen
Antwerpen, november 2017
www.foert.net